hangisi daha onurludur usumuzca, acımasız kaderin sapan taşlarına ve oklarına katlanmak mı yoksa silah kuşanıp karşı koyarak son vermek mi dert yağmuruna ... ama siz bunların hiç birini yapmıyorsunuz. ne katlanıyor ne de karşı koyuyorsunuz. yalnızca sapan taşlarını ve okları siliyorsunuz yeryüzünden. kolayına kaçıyorsunuz.
demek ki günler artık birbirinden farksız, hiçbir şey getirmeden geçip gidecekti! ne kadar yavan olursa olsun, başkalarının yaşamında en azından bir olay varsayımı vardı. kimi zaman bir serüven sonsuz değişiklikler getirir, dekoru yenilerdi. ama ona hiçbir şey gelmiyordu. tanrı böyle istemişti! gelecek kapkara bir geçitti. dipteki kapısı da sıkı sıkıya bağlıydı. (bkz: madam bovary) (bkz: gustave flaubert)
çünkü artık anlayabiliyordum. askerliği, dışarıdakileri, ordunun işleyişini, emir-komuta zincirini, her şeyi. içimde gram kızgınlık yoktu. içimde milim korku yoktu. korkularım birleşip cesaretim olmuştu. çünkü artık çizgiyi aşmıştım. bir suç işlemiş ve unutmuştum. bir ceset yakmış, üstüne kusmuş ve unutmuştum. doğduğum günden beri, kafatasımın içinde, dünyadan daha hızlı dönen beynim artık durmuştu. özgürlük buydu! kötü olduğunu unutabilmek. gaddarlığını unutabilmek. sadece günahlarını hatırlayanlar cehenneme giderdi. ben onlardan değildim. artık her şeyi yapabilirdim. yakalanmayacaktım! kimse beni yakalayamayacaktı! burası ruhların biçim bulduğu bir rahimdi. biçimlenip bir vücuda kavuştuğu evvelihane! evet, artık ruhun varlığına da inanıyordum. ben her şeye inanıyordum. dünya üzerinde ikiden fazla profile sahip tek insan bendim. bir jandarma olmak için doğmuştum! ben jandarma olmak için ölmüştüm! doğruymuş söyledikleri: bittiğim yerde başlamıştım!
"dürüst insan, özel bir dine veya ekole inandığı halde, kendisine aykırı olan görüş, teori, mezhep, hatta dinleri araştırma aşamasında, kendisi o görüş, teori, mezhep veya dinlere muhalif değilmiş gibi, olduğu şekliyle ortaya koyan, meseleyi tarafsızca ve insaflı bir biçimde, tam bir ilmi inançla, bilimsel ve analizci yaklaşımla ele alan kimsedir."
"bir insan kendisi için mükemmellik iddiasında bulunma konusunda ne kadar az haklıysa; ulusunun, dininin, ırkının veya kutsal davasının mükemmel olduğunu iddia etmeye o kadar çok hazırdır."
