bir halk edebiyatı türüdür. geneli tek dörtlüklerden oluşup yedili hece ölçüsü kullanılır. düğünlerde, bayramlarda, dini diğer günlerde kullanılır. yedekli, kesik, ve atışma şeklinde kullanılan karşılıklı mani olmak üzere alt türlere ayrılır.
ms 3. yüzyılda yaşamış olan guru veya peygamber. babil'de doğduğu düşünülüyor. doğum yeri tam olarak bilinmese de, kendisi hristiyanlık inancını benimsemiş bir yahudi ailesine mensuptur.
o dönemlerde ortaya çıkan gnostiklerden etkilenip, aydınlanmak amacıyla hindistan'a gitmiştir. ama bazı kaynaklara göre pers topraklarından sürüldüğü için hindistan'a gittiği söyleniyor.
kendisi epey bir kültürle haşır neşir olunca da ortaya zerdüştlük, hristiyanlık, budizm, hinduizm inançlarından parçalar taşıyan yeni bir inanç sistemi ortaya çıkartmış.
tabii bu inanç hem romalılara hem de çinlilere hitap edebildiği için roma'dan çin'e kadar olan bir alanda yayılma fırsatı bulmuş. hem hristiyalık hem de roma paganizmi için güçlü bir rakip olmuştur.
kendisinin ilginç bir iddiası da kendisinin son peygamber olduğunu iddia etmesidir.
bu dinin asya'da ortada kalkma sebebi, dinin asya'daki temsilcileri olan uygurlar'ın çin üzerindeki hakimiyetini yitirmesidir. böye olunca da çinliler bu inancı "yanlış yola sapmış bir budizm inancı" olarak görmüş ve çin'de yasaklamışlardır.
belki de çin'deki maniheizm düşmanlığı uygurlarla ilgilidir. zira uygurlardan sonra, halk, ne kadar maniheizm tapınağı varsa hepsini yıkmıştır. devletin maniheizm'e verdiği tepki daha toleranslıdır. zira devlet, maniheistlerin ibadet özgürlüğü olduğunu söylemektedir. daha çok çin halkı tepkilidir maniheizme.