sadece tam dörtlüler, tam beşlileri ve oktavları içeren müzik dizisine verilen isim. çin müziğinde kullanılan shi er lü dizi sistemine çok benzer. pisagorun rasyonel ve tam sayı takıntısının bir sonucudur.
antik yunanda lirleri akort etmek için çeşitli yöntemler varmış. yöntemlerden birisi de bu diziymiş ki bugün keman, gitar gibi telli çalgıların telleri de birbirlerine tam beşli aralık uzaklıktadır. ama lirde olduğu gibi biz bu aletleri sadece teller üzerinden değil, bir klavye üzerinden çalıyoruz. işte burada sıkıntı başlıyor.
çünkü modern müzikte kullanılan bir diyatonik dizinin seslerini elde etmeye çalıştığımızda tam aralıklı iki sesin birbirine oranı 1,125 (9/8) ve yarım aralıklı iki sesin birbirine oranı 1,054 (256/243) çıkmaktadır. bu oranlardan hareketle iki yarım sesin bir tam ses edemediği anlaşılabilir. bu da oktava ulaşmakta sorun yaratur. birbirinin oktavı olan iki ses arasındaki oran 1:2 olmaz ve arada fark görülür. bu farka da pisagor koması adı verilir ki bu da bir yarım sesin dörtte birine eşittir.
bu sebeple de avrupalılar, "kardeşim ben oktava geldiğimde farklı ses istemiyorum, çok çirkin duruyor." deyip bu pisagor komasından kurtulmaya çalışmışlardır. bu sebeple de eşit aralıklı akort düzeni ortaya çıkana kadar epey bir çalışma yapılmıştır.
peki avrupalılar da doğu romalılar ve osmanlılar gibi bu komayı kafaya takmasalar olur muydu? hem olurdu hem olmazdı.
çünkü avrupa müziği tek sesli müzik sınırlarına ulaştığı için artık bu kalıptan kurtulmak istiyordu. bu durum da eşit aralıklı akort düzeninin gelmesini zorluyordu. sesleri eşit aralıklarla bir araya getirememek akor kurulmasını engelliyordu. üstüne fa majör gibi bazı tonlarda beste doğru düzgün beste yapılamıyordu.
mesela keman gibi nota yerleri ayrılmamış enstrümanlarda akor oluşturmak pisagor koması yüzünden epey zordur.
