suriye kökenli semitik dil. eski antlaşma'da ve yeni antlaşma'da yer yer kullanılmıştır.
mesih isa'nın gündelik dili aramice olduğu için, çoğu insan incilin bu dilde yazıldığını zanneder. oysa ki, o dönemlerde ciddi bir metin kaleme alıyorsanız kullanacağınız dil ya latince ya da yunanca olurdu. bu sebeple de yeni antlaşma yunanca, yunan retorik kurallarına uygun bir dilde yazılmıştır. sonradan aramice, süryanice gibi dillere çevrilmiştir. özellikle matta incili'nde yunanca retorik teknikleri bolca görülebilir.
aslında orijinal incil'in ibranice veya aramice yazılması yeni bir teori değil. ms 2. yüzyılda kilise babalarından hierapolisli papias (pamukkale episkoposu) matta'nın incil'ini derlerken kullandığı orijinal notların aramice veya ibranice olduğundan bahsetmiştir. buradan yola çıkan bazı araştırmacılar matta'nın bir ibranice/aramice bir tane de yunanca incil yazdığı teorisini ortaya atmışlardır. üstüne bir de incil'i latince'ye çeviren hieronymus'un "tüm hristiyanlar matta'nın aramice incilini kullanıyor" tarzı bir cümle kullanması "yoksa matta incili aslında aramice miydi?" diye soruların da sorulmasına sebep olmuştur. ama hieronymus'un aramice incili suriye taraflarında görmesi, yine bir çeviri incil'in işareti olabilir.
şimdi diyeceksiniz ki, "biz ingilizce'yi zor öğreniyoruz. bu cahil antik çağ adamları o kadar dili nasıl öğrendi?". aslında sorun biz modern çağ insanlarında. çünkü mesih isa'nın döneminde filistin/kenan topraklarında yaşayan birisi en kötü 3-4 dile maruz kalıyordu. bu dillerden en çok maruz kalınan ise dönemin şartları gereği yunanca'ydı. evde türkçe konuşup, devlet dairesinde veya iş hayatında ingilizce konuştuğunuz bir ülkede yaşadığınızı düşünün. bu kadar yunanca'ya maruz kalıp da yunanca bilmemek için epey düşük iq sahibi olmak gerekir herhalde. mesela bugün medya sayesinde en cahil adamın bile "are you cola?" seviyesinde ingilizce bilgisi vardır.*
elbette incil yazarlarının ellerindeki orijinal notların aramice/ibranice olması da hayli yüksek ihtimal. ama bu incillerin aramice yazıldığını göstermiyor. yazıldıysa bile, sonradan, çok kısa zaman içinde yunanca'ya çevrilmesi zaruri olmuş veya tekrar yunanca olarak yazılmış.
sonuç olarak birisi size "elimde orijinal aramice incil var" diyorsa muhtemelen dolandırıcıdır veya incil'in aramice çevirisini orijinal incil zannediyordur.
