ismini yunan tanrıçası athena'dan alan hem antik, hem de modern yunan şehri. herodot'a göre poseidon ile athena çok kavga etmiş bu şehir için. ama en sonunda athena, atinalıların gönlünü kazanmış. poseidon, ihaleyi kazanmak için şehre deniz kuvvetlerini; athena da bilgeliğini bahşetmiş. ama en sonunda atinalılar için bilgelik daha önemli görülmüş.
şehir önemini solon'un yaptığı yönetim reformlarıyla kazanmış. solon sayesinde kör topal bir demokrasiye kavuşan atinalılar (sadece aristokratlar yönetime ortak oluyorlar ama özgür olan herkes oy verebiliyor bu aristokratlara), bölgede bir kültür hegemonyası kurmaya başlamışlar. bir de anadolu'da persleri hafiften bölgeden uzaklaştırıp kendi kolonilerini de kurmaya başladıkları zaman, kendilerini yunanların lideri olarak gören sparta da "siz hayırdır?!" deyip atina ile rekabete girişmiş. bu rekabet de peloponez savaşı'na sebep olmuş.
