milattan sonra vii. yüzyılda çin'de icat edilip kullanılan baskı makinesi. xv. yüzyılda avrupa'da kullanılıp reform ve rönesans haseketlerine sebep olmuştur. bize ise ancak osmanlı döneminin gerileme dönemlerinde, tam olarak 1727'de yani xviii. yüzyılda sultan iii. ahmed'in teşvikiyle ibrahim müteferika tarafından getirtilmiştir. getirtilmiş getirtilmesine de kitap yazıcılarının yani hattatların işsiz kalacağı endişesiyle uzun süre kullanımı kısıtlı olarak devam etmiş, dini kitapların basılmayacağı sözüyle de kullanımına tamamen izin verilmiştir. bizde de matbaadan sonra hiçbir şey eskisi gibi olmadı tabi.
çin'de bulunma sebebi, muhtemelen bambudan yapılan kağıdın ağaçtan yapılan kağıda göre daha ucuz olmasıdır.
doğu asya kültür ürünlerine bakacak olursanız, kağıt ürünlerinin çok fazla olduğunu görürsünüz. adamlar pencereyi bile kağıttan yapıyorlar. bunun sebebi işte bu kağıt ucuzluğu. bu da entelektüel birikimi arttırmış tabii.
öte yandan orta doğu ve avrupa'da kağıt çok pahalı bir ürün. bu sebeple de sadece korunması gerektiği düşünülen bilgiler yazıya geçiriliyor. yani sizin günlük, hikaye, roman, şiir yazmanız biraz zengin olduğunuzu gösteriyor. zira her israf türünde olduğu gibi, kağıt israfı da (o dönem için konuşuyorum) zengin işidir.
galiba bu sebepten ötürü avrupa'da antika kitaplar falan koleksiyonluk değer taşırken, doğu asya'da tonla kitap basıldığı için olsa gerek antika kitap diye bir şey pek yok.
hatta şöyle de ilginç bir şey yaşanmış:
18. yüzyılda o kadar çok ihtiyaç fazlası kitap basılmış ki, artık japonlar bazı kitapları ambalaj kağıdı olarak kullanmaya başlamışlar. o dönemlerde de japonlarla tek ticaret yapabilen ülke hollanda olduğu için ve orada da kağıt acayip değerli olduğu için hem ambalaj kağıtlarını atmamışlar hem de ihtiyaç fazlası kitapların büyük bölümünü hollanda'ya götürmüşlerdir.
bu sebeple ne zaman japonya'da tarihi belgelerin yok olmasına sebep olacak bir felaket olsa, hollanda'ya gidip oradaki kopyaları alırlarmış.