Kapitalizmin bilgiye ulaşmanın ve düşünsel gelişmenin önüne geçen engelleri yüzünden işçi ve emekçiler açısından pek itibar görmeyen iki kavram.
Bilim, felsefe açısından tutucu ve skolastik eğilimlerin daha geniş alanlara yayılması ile de körleştirilen zihinler ile karşı karşıyayız. Bunun karşısında ise akıl ve bilim fetişisti insanlar var olsa bile bilim'in neye hizmet ettiği, bilim'i kimin (sınıfları kastediyorum kim ile.. burjuvazi, işçi sınıfı.. ) ne amaç için kullandığı, bilim ile sınırların ne olduğu tartışılmaksızın kelimenin sadece kendisine tapılır hale geliniyor. Elbetteki çoğunluk için ilerletici bir amaç olarak kullanıldığında bilimin, sanatın, teknolojinin yararlılığını yadsıyamayız. Örneğin burjuvazi feodalizme son verip kendi egemenliğini kurmaya çalıştığı dönem boyunca üretici güçleri geliştirmek için bilimin sınırlarını ilerici bir düzeyde zorlamıştır.
Engels şöyle der sosyalizmin ütopyadan bilime gelişmesi kitabında;
"Burjuvazinin yükselmesine adım adım paralel olarak ise bilimdeki müthiş atılım gelişiyordu. Astronomi, mekanik, fizik, anatomi, fizyoloji yeniden ele alındı. Burjuvazi, sanayi üretimini geliştirmek için, doğal nesnelerin özelliklerini ve doğa güçlerinin etki tarzlarını araştıran bir bilime ihtiyaç duyuyordu. Bilim ise o zamana dek, kilisenin 'imanın koyduğu sınırları aşmasına izin verilmeyen' uysal beslemesi olmuştu ' kısacası, o, bilimden başka her şeydi. Bilim kiliseye karşı ayaklandı; burjuvazinin bilime ihtiyacı vardı ve ayaklanmaya katıldı. "
Burjuvazi kendi sınırlarını tanımıyordu. Bugün de durum bundan farklı değil aslında. Kendi gelişmesinin önünde engeller var iken bile teknolojinin bilimin gerilemesi söz konusu değil. Bunlar birer araçtır. Ancak biliyoruz ki üretici güçlerin bugünkü gelişmişliğine ve potansiyeline bakar isek bilimsel gelişmeler sönük kalıyor. Egemenlerin çıkarlarına hizmet etmeyen her buluş ise baskı altındadır. Bu yüzden de bilim, teknoloji aklınıza ne gelirse potansiyelinin daha da gerisindedir. Akıl ve bilim fetişisti insanlar ise potansiyelin farkında değildir. Farkında olmadıkları için de sürekli akıl ve bilim kelimelerine sığınıyor ve daha fazlasını istiyorlar. Ancak zaten göremediğimiz onca buluş burjuvazinin çıkarlarının belirlediği sınırlarda yok olmaktadır.