ismindeki "keman"ın aslında "yay" anlamına gelmesinden ötürü, çok tuhaf bir şekilde oluşturulduğu düşünülen tamlama ve keman çalmaya yarayan aparat. kemanı yaysız da çalmak mümkündür ama italyanlar yaysız keman çalmak isteyenler için ayrıca mandolini icat etmişlerdir.
bu yaylar yuvarlak, sekizgen, altıgen, üçgenimsi şekillerde olabilirler. ama bu şekiller tona pek fazla etki etmezler. özellikle bazı kişiler köşeli yayların daha iyi ses çıkardığını söylese de, bu durum muhtemelen psikolojiktir. çünkü önemli olan yayın çubuk olan kısmı değil, kıl olan kısmıdır.
kılları en iyi olan keman yaylarının kılları, beyaz kuyruklu moğol atlarının kuyruklarından yapılır. yayın kalitesi düştükçe kıl rengi hafiften koyulaşır. bazı uyanıklar ise koyu renkli kılları kimyasal işlemlerle beyazlatırlar. bu işlemler sonucunda da ortaya zayıf kıllı yaylar çıkar. bu da kıllar için kısa ömür demektir.
moğol atlarının kuyruklarının çok tutulma sebebi ise, bu atların soğuk iklim atları olması ve bu sebeple de kuyruklarındaki tellerin daha kalın olmasıdır. bu da tele temas eden daha çok yüzey alanı, daha çok sürtünme ve daha iyi ses anlamına geliyor.
tabii veganlar "biz bu yayları kullanamayız" deyince, sentetik malzemelerden de kıl üretimleri yapılmıştır. özellikle çin malı yaylarda sentetik kıl kullanım oranı yüksektir. hatta doğrudan misinadan bile yapıyor olmaları olasıdır.
ağacından kılına kadar çeşit çeşit keman yayları olduğundan, fiyatlar da çeşit çeşittir. 100 liraya da alabilirsiniz, binlerce (hatta yüzbinlerce) dolar verip de (2022 fiyatları baz alınmıştır).
keman kurslarında genelde öğrencilerin amacı "1-2 parça çalayım" olduğu için, çok fazla üzerinde durulmayan konulardan birisi. öğrenci düzgün ses çıkartıyorsa öğretmen de genelde salıyor dikkat ettiğim kadarıyla. benim operacı hoca da (operada çalışmış, opera vokalisti değil) aynısını yaptı bana. o sebeple kendisini iyi anmıyorum son günlerde. bu sebeple oturdum, konu hakkında 9678667557456 tane uzmanın görüşünü araştırdım.
sevgili 20 yaş sonrası kemana başlayan yoldaşlarım, belki umrunuzda değil ama bu mereti tutmanın gerçekten de bir adabı var ve kötü tonalitenizin sebebi kemanın perdesizliği kadar keman yayı tutuşunuzla da ilgili.
diğer parmakları yayın üzerinden kaldırdığınızda serçe parmağınızla başparmağınız birbirlerini dengelemeli. yani diğer parmakları kaldırdığınızda yay elinizden düşüyorsa demek ki düzgün tutmuyorsunuz.
işaret parmağı ise dinamik üzerinde etkili. ayrıca şöyle veya şöyle güzel staccato çalmanın yolu da işaret parmağından geçiyor. eğer hocanız size işaret parmağı ve staccato arasında bağıntıyı öğretmediyse olmaz olsun öyle hoca...
geldik diğer iki parmağa. bu iki parmak da yayı görünmez bir çember üzerinde 360 derece döndürebilmek için varlar. yani yay hem x ekseni üzerinde ileri geri hareket yaparken hem de x eksenine paralel bir dairesel hareket yapabilmeli.
işte bu sebeple ne yapacağız: kendimizi sıkmayacağız. onu nasıl yapacaksınız, o da siz kalmış. ister yehudi menuhin gibi yoga yapın, ister başka egzersizler bulun. ama yayı tutan eliniz rijit olmasın.
profesyonel kemancılar çok iyi çaldıkları için yayı rahat tutmuyorlar, yayı rahat tuttukları için güzel çalıyorlar. aklınızda bulunsun bu.
