islamda kelam ilminin doğuşunda önemli rol oynamış itikadi bir mezhep. bu mezhepten kişilere mutezili denir. sözlükte "uzaklaşan, ayrılıp bir köşeye çekilen" anlamındadır. vasıl bin ata önderliğinde kurulduğu düşünülen bu kelam mezhebi itikadi meselelerin yorumunda akla öncelik verir. yalnız erken dönem mutezili alimlere göre bu mezhep ehl-i beyte kadar dayanır. mutezilenin "usul-i hamse" denilen beş ana esası vardır. Bunlar tevhid: Allah'ın birliği adalet: bu esasa göre kişi eylemlerinin efendisidir, özgür iradesi vardır söz ve tehdit/ Va'd ve Va'id : Allah'ın vadettiği ödül ve cezanın gerçekleşeceğine inanmaktır iki konum arası bir konum/el menzile beyne'l-menzileteyn: bu esasa göre büyük günah işlemiş biri ne mümindir ne de kafir. fasık olarak değerlendirilir yani bu iki uç arası bir yerdedir. buna göre fasık tövbe etmezse sonsuza kadar cehenneme şutlanır. emr-i bi'l ma'rûf ve nehy-i anil münker yani iyiliği emretmek ve kötülükten men etmek.
***
detaylı malumat için tavsiye edebileceğim 4 kitap var. el-intisar, yazarı ebu'l huseyn el-hayyat Mu'tezile'nin kur'an müdaafası, yazarı metin özdemir mutezile ve hadis, yazarı hüseyin hansu mutezile'nin felsefe eleştirisi, yazarı orhan ş. koloğlu