kulturkampf ile latin kültürüne ve katolik kilisesi'ne savaş açmış olan politikacı. sonra almanya'da sosyalizm epey güçlenmeye başlayınca da "ya ben aslında dönemin papa'sına gıcıktım, ondan öyle şey ettiydim..." deyip bu politikasından geri dönüş yapmıştır.
tabii atı alan ren nehri'ni çoktan geçtiği için bismarck'ın bu geri dönüşü almanya için çok fazla bir şey ifade etmemiştir. almanlar zaten hem lehlere hem de franklara gıcık oldukları için bismarck'tan daha çok kulturkampfçı olmuşlardır.