-
beş bölüme ayırmanın mümkün olduğu kitap
1- Yaratılış Öyküsü ve Mitleri (1-11)
2- İbrahim’in hikâyesi (12-25)
3- İshak’ın hikâyesi (26)
4- Yakup’un hikâyesi (25-36)
5- Yusuf’un hikâyesi (37-50)
Kitabın oluşturulmasında yahvist (J), elohist (E), deuteronomist (D) ve ruhbani kaynaklardan (P) yararlanılmıştır. Bu kaynaklar mitler, hikayeler,efsaneler, seküler hikayeler, şiirler içerir. Yahvist yazarı Kenan ve İsrail mitlerini, hikayelerini ve tarihini çok iyi bilen bir lider; ruhbani kaynakların yazarını ise bir teolog olarak ele alabiliriz.
Günümüzde, Yaratılış kitabını musa’nın yazdığına dair elimizde net bir veri yoktur. Bu sebeple de çoğu Kutsal Kitap araştırmacısı bu kitabın yazarının Musa olduğunu iddia etmiyor artık. Ama Musa’nın hikayesine Yaratılış kitabının bir zemin hazırladığı aşikar.
Yaratılış 1-2:
-Yaratılış hikayesi. Kaynaklar: J ve P.
-Kitabın editörü iki ayrı yaratılış hikayesini birleştirmiş. İkinci hikaye 2:4 ile başlıyor.
-İlk hikaye, ruhbani kaynaklardan. İkinci hikaye ise Yahvist gelenekten.
-İki hikaye de bilimsel bir iddia taşımıyor. Ama bu, hikayelerin dinsel niteliklerine herhangi bir zararda bulunmuyor. Önemli olan verilen mesaj. Bu kitap Yahudiler tarafından okunduğu ilk zamanlarda da nesnel bir tarih ve bilim kitabı olarak ele alınmamıştır. Bir tarih kitabı olarak görülmesi biraz daha Protestanlarla birlikte başlar.
-İlk hikaye daha çok şiirsel nitelik taşıyor. İkinci hikaye ise basit bir biçimde ele alınmasına rağmen daha felsefi bir anlatıma sahip.
Ayetler ve Notlar
-- spoiler --
Yaratılış -1-
1- Başlangıçta Tanrı göğü ve yeri yarattı.
Belki de Yaratılış kitabını, Orta Doğu’daki diğer yaratılış mitlerinden farklı kılan bu ayettir. Diğer yaratılış hikayelerinde yaratım süreci şiddet ve hatta tecavüz temaları içerir. Bir tanrı, başka bir tanrıya üstün gelmeye çalışır, bir tanrı başka bir tanrıyı yok etmeye çalışır, bir tanrı bir şeyi yok etmeye çalışır… Yaratılış kitabında ise Tanrı insanı “ex nihilo” bir biçimde yaratır. Yaratma sebebi ise bencil arzular değil, tamamen sevgidir.
Tanrı insanı diğer tanrılar gibi, onunla oynamak için (mesela Yunan mitolojisinde çok rastlanır buna) veya kendisine köle yapmak amacıyla yaratmamıştır. İlerleyen ayetlerde de görüleceği üzere, Tanrı insanı kendi benzerliğinde yaratmıştır. Bu tür bir yaratıma da Yahudi-Hristiyan dünya görüşü haricinde rastlanılmaz.
Ek okumalar:
www.workingpreacher.org/...
www.catholic.com/...
-- spoiler --
not: yaratılış kitabı üzerine derlediğim notları bu kadar erken paylaşmayı düşünmüyordum. ama ayetlere yapılan yorumların ucu bucağı olmadığından doktora tezinden hallice bir yapıya bürünecek gibiydi. bu kadarını ortaya çıkarmak bile epey zamanımı aldı diyebilirim.